Jak liczyć opłacalność inwestycji
Podstawowym efektem modernizacji jest obniżenie zużycia energii. Nie każda jednak czynność skutkująca obniżeniem zużycia energii jest atrakcyjna, ponieważ najważniejszym efektem, na podstawie którego podejmuje się decyzję o przeprowadzeniu modernizacji jest jej efekt finansowy.
W modernizacjach o spodziewanym szybkim efekcie (do najwyżej kilku lat) dobrą miarą jej atrakcyjności jest prosty okres zwrotu (SPBT – Simple Payback Time) mierzony w latach, względnie miesiącach, zaś przy spodziewanym dłuższym (kilka lat lub więcej) okresie zwrotu miarą bardziej dokładną jest zdyskontowany okres zwrotu (DPBT – Discounted Payback Time).
Prosty okres zwrotu określić można z zależności:
W sytuacji, kiedy można założyć stałe w latach oszczędności z tytułu modernizacji wyrażenie to upraszcza się do postaci:
Aby obliczyć zdyskontowany okres zwrotu, należy najpierw obliczyć przepływy finansowe, tzn. zdyskontowaną ilość pieniędzy (przychody) zK w każdym z lat i sprawdzić, w którym roku suma tych przepływów będzie większa od nakładów.
gdzie:
t – obliczony w symulacji rocznej przepływów pieniężnych ostatni rok, na koniec którego nakłady pozostają jeszcze niezwrócone, przy czym rok inwestycji oznacza się jako rok zerowy,
KINW – koszty poniesione z tytułu modernizacji na jej początku wyrażone w jednostce pieniądza [PLN],
KEi – przy określaniu SPBT jest to wartość oszczędności rocznych netto w roku następnym po roku t lub przy określaniu DPBT jest to przepływy pieniądza w roku i-tym,
KE – wartość stałych rocznych oszczędności netto wynikłych z tytułu modernizacji [PLN/rok],
zKi – zdyskontowany strumień ilości pieniędzy,
r – stopa dyskonta określana wg WIBOR (przyjmowana często na poziomie równym r = 0,04…0,1),
i – numer kolejnego roku.
Opcjonalnie do wartości SPBT lub DPBT można określić podobny do poprzednich wskaźnik wartości bieżącej netto inwestycji NPV, który jest różnicą pomiędzy zdyskontowanymi przepływami pieniężnymi a kosztami początkowymi poniesionymi w celu przeprowadzenia inwestycji. Określa on finansowy efekt inwestycji w danym okresie. Obliczyć go można według zależności:
Dana inwestycja jest akceptowana, jeżeli jej NPV w danym czasie osiągnie wartość większą lub równą 0, zaś jest odrzucana, gdy NPV < 0.
Ogólnym kryterium doboru konkretnego rozwiązania jest minimalizacja całkowitego kosztu pracy w cyklu życia urządzenia, który można określić następującymi zależnościami:
LCC = KMIN
oraz
LCC = KINW + KINS + KEKS = KINW + KINS + KE + KOB + KRP + KAW
gdzie:
KINW – koszty inwestycyjne,
KINS – koszty związane z pracami instalacyjnymi,
KEKS – koszty eksploatacji podczas założonego cyklu życia,
KE – sumaryczne koszty energii (głównie elektrycznej ale i np. paliwa do agregatów z silnikami spalinowymi) zużytej do napędu sprężarek i urządzeń dodatkowych w trakcie założonego okresu eksploatacji instalacji,
KOB – koszty obsługi w założonym okresie,
KRP – koszty bieżących remontów i przeglądów,
KAW – koszty usunięcia skutków awarii oraz wynikające z awarii.
Wymienione proste mechanizmy określania atrakcyjności finansowej przedsięwzięcia są narzędziami przydatnymi, jednak może się okazać, że dane przedsięwzięcie ma bardzo atrakcyjny okres zwrotu i NPV szybko osiągnie wartość dodatnią. Jednak z uwagi na wysoki koszt inwestycyjny będzie niemożliwe do wykonania. Koszt inwestycyjny bowiem, obejmuje nieraz nie tylko samo urządzenie/maszynę, ale i szereg innych kosztów z włączeniem nieraz kosztownych prac towarzyszących.
Drugim z istotnych aspektów modernizacji jest jej efekt ekologiczny, czyli obniżenie emisji CO2, które jest wynikiem zmniejszenia zużycia energii po modernizacji. Określenie tego efektu jest niezbędnym elementem audytu energetycznego. Do określenia ilości unikniętej emisji CO2 wykorzystuje się dokument Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) właściwy dla danego roku, w którym określono szczegółowo współczynniki redukcji emisji CO2 w zależności od paliwa bądź źródła energii, z którego dana instalacja lub urządzenie korzysta. I tak dla najpopularniejszych:
- energii elektrycznej pochodzącej z sieci elektroenergetycznej współczynnik ten wynosi WE = 778 kg/MWh,
- ciepła pochodzącego z gazu ziemnego współczynnik ten jest na poziomie WE = 55,43 kg/GJ.
Jednakowoż w każdym roku wartości te musza być sprawdzone bezpośrednio w źródłach KOBiZE.
Dla typowych inwestycji efektywnościowych okresy zwrotu, liczone jako okresy proste czy zdyskontowane, mogą osiągać szeroki zakres wartości (tabela). Poszczególne wartości są mocno zależne od sposobu pracy poszczególnych urządzeń oraz od stanu urządzeń i instalacji w stanie wyjściowym.
Dla niektórych modernizacji można uzyskać zwrot nakładów na bardzo atrakcyjnym poziomie wynoszącym poniżej jednego roku. Są to np. modernizacje uwzględniające zmianę sposobu regulacji pomp czy wentylatorów, włączając w to także ewentualnie jednoczesną wymianę silników. Również w przypadku zmian w instalacjach sprężonego powietrza, w których pracuje więcej niż jedna sprężarka, można uzyskać bardzo atrakcyjne okresy zwrotu.
Kolejnymi inwestycjami analizowanymi pod względem atrakcyjności są instalacje służące do przesyłu ciepła – pary i gorącej wody. Jeśli rurociągi wykonane są w nowoczesnej technologii wykorzystującej rury preizolowane, to poza przypadkami fizycznego zniszczenia takich rur na skutek np. różnego rodzaju prac budowlanych czy montażowych, nie wymagają one żadnych modernizacji. Jednak rurociągi wykonane w technologii rur izolowanych zewnętrzną izolacją cieplną często w trakcie pracy ulegają degradacji, skutkiem czego rosną straty ciepła. Modernizacja izolacji cieplnych i zmniejszanie strat daje wymierne korzyści, a typowe okresy zwrotu mieszczą się w granicach od 2 do 5 lat. Wynika to głównie z faktu, że koszt takiej modernizacji jest wyższy w odniesieniu do kosztu remontu w porównaniu z modernizacją omawianą wcześniej. Analizując jedynie okres zwrotu widać, że trochę mniej atrakcyjnie wypada modernizacja źródeł światła. Wynosi on od kilku do kilkunastu lat. Inwestycja w wymianę źródeł światła jest jednak nieraz koniecznością, gdyż oświetlenie może nie spełniać odpowiednich norm dotyczących natężenia oświetlenia. Dlatego, podejmując decyzję o ich wymianie, nie można opierać się jedynie na samym okresie zwrotu.
Kolejną pod względem atrakcyjności finansowej jest modernizacja polegająca na wymianie urządzeń biurowych oraz urządzeń AGD na nowe bardziej efektywne energetycznie. Można przyjąć, że każdy dodatkowy stopień wyżej w klasie energetycznej na etykiecie energetycznej produktu oznacza redukcję zużycia energii o wartość z przedziału od 20% do 30%, jednak biorąc pod uwagę także wyższe ceny takich produktów można stwierdzić, że sumarycznie okresy zwrotu wahają się pomiędzy 7 a nawet 15 lat. Instalacja własnych źródeł energii elektrycznej w obecnym stanie prawnym jest możliwa w każdym budynku, jednakże nie wszędzie jest to racjonalne rozwiązanie. Funkcjonujące obecnie programy wsparcia inwestycji w mikroinstalacje fotowoltaiczne w postaci dopłat, czynią je coraz bardziej atrakcyjnymi. Podsumowując wszystkie koszty i zyski z instalacji i przyjmując, że umieszczona jest ona w najbardziej nasłonecznionym miejscu budynku, okres zwrotu mieścić się będzie w okresie od 9 do 14 lat.
Pod względem atrakcyjności finansowej termomodernizacja budynków wypada gorzej niż wszystkie wspomniane wyżej inwestycje. Jest ona oczywiście często niezbędna, jednakże dla budynków starszych niż kilkunastoletnie zwrot poniesionych nakładów z tytułu termomodernizacji, rozumianej jako poprawa izolacyjności stropów, ścian, okien i fundamentów, zwrot inwestycji nastąpi dopiero po około od 8 do 15 lat. Okres zwrotu będzie zależał oczywiście mocno od stanu budynku sprzed modernizacji oraz od jej zakresu, a także bardzo mocno od rynkowych cen materiałów budowlanych i kosztów prac, z których te przedostatnie potrafią mocno się zmieniać w różnych latach. Z powodu wahań cen na rynku materiałów budowlanych oraz najczęściej dłuższego procesu trwania samego przedsięwzięcia, termomodernizacja jest tą z inwestycji, która charakteryzuje się nieco większym ryzykiem niż pozostałe.
Ostatnią pozycją spośród wymienionych działań jest instalacja pomp ciepła. Tego typu prace modernizacyjne polegają najczęściej na zastąpieniu istniejących źródeł pompą ciepła i wymagają rozległych i kosztownych prac instalacyjnych, budowlanych i ziemnych. Dla obiektów o zapotrzebowaniu na moc grzewczą pomiędzy 40 a 80 W/m2 okres zwrotu z inwestycji waha się w granicach od 4,5 do nawet 17 lat. Tak duża różnica wynika w dużej mierze z zastosowanych technologii oraz stanu izolacji budynku.
Nie wypełniłeś ankiety wstępnej
Żeby móc wykonać pełen audyt będziesz musiał wypełnić tę ankietę w pierwszej kolejności. Możesz również tu zostać i korzystać z materiałów, lecz nie będzie możliwe przejście do następnych etapów audytu.